Sinh thái và hành vi Linh dương đầu bò đen

Linh dương đầu bò đen có tốc độ lên đến 80 km/h (50 mph).

Linh dương đầu bò đen hoạt động chủ yếu vào sáng sớm và chiều tối, ưa thích nghỉ ngơi tại thời điểm nóng nhất trong ngày.[28] Linh dương có thể chạy với tốc độ 80 km/h (50 mph).[28] Khi một đối tượng đến gần đàn khoảng vài trăm mét, linh dương thở phì rồi chạy một khoảng ngắn trước khi dừng và nhìn lại, lặp đi lặp lại hành vi này nếu tiếp tục đến gần. Chúng giao tiếp với nhau bằng cách sử dụng pheromone dò tìm phản ứng flehmen và một số hình thức truyền thông phát âm. Một trong số đó là tiếng thở lách cách như kim loại hoặc tiếng vọng "hick",[16] có thể nghe cách đó đến 1500 mét (1 dặm).[29] Động vật săn thịt loài này gồm có sư tử, linh cẩu đốm, chó hoang châu Phi, báo hoa, báo gêpa và cá sấu. Thú non là mục tiêu chính của linh cẩu, trong khi sư tử tấn công linh dương trưởng thành.[2][16]

Linh dương đầu bò đen là loài động vật xã hội có cấu trúc xã hội phức tạp bao gồm ba nhóm riêng biệt: thứ nhất, đàn linh dương cái, bao gồm con cái trưởng thành và con non; thứ hai, đàn con đực đơn thân, gồm chỉ con non 1 tuổi và con đực lớn tuổi; thứ ba, con đực chiếm lãnh thổ. Số con cái mỗi đàn biến thiên, thường từ 14 đến 32,[14] nhưng cao nhất trong các quần thể dày đặc[2] và cũng gia tăng mật độ thức ăn.[14] Có sự gắn bó chặt chẽ giữa các thành viên trong đàn linh dương cái, nhiều con trong số đó có quan hệ chặt chẽ. Đàn lớn thường được chia thành nhiều nhóm nhỏ hơn. Trong khi con non ở lại cùng linh dương mẹ, những con lớn tuổi hình thành các nhóm riêng trong đàn.[2] Bầy đàn hình thành hệ thống phân cấp xã hội,[2] con cái khá hung dữ với những con khác cố gắng tham gia nhóm.[16] Con đực thường bị linh dương mẹ khước từ trước mùa sinh bắt đầu. Tách thú non từ mẹ nó có thể là nguyên nhân chính gây tử vong cho linh dương non. Trong khi một số con đực 1 tuổi ở lại trong đàn con cái, những con khác tham gia đàn con đực đơn thân. Đây thường là những liên kết lỏng lẻo và không giống như đàn linh dương cái, chúng không gắn bó chặt với nhau.[2] Một sự khác biệt giữa đàn con cái và con đực đơn thân là sự xâm lược thấp hơn trên một phần linh dương đực.[16] Đàn linh dương đực đơn thân di chuyển rộng rãi trong sinh cảnh và hoạt động như nơi trú ẩn cho con đực không thành công như linh dương đực chiếm lãnh thổ, cũng là một khu bảo vệ con đực nòi giống tương lai.[2]

Con đực trưởng thành, thường hơn 4 tuổi, thiết lập lãnh thổ riêng thông qua đó đàn con cái thường đi xuyên qua.[16] Lãnh thổ này được duy trì suốt cả năm,[2] các cá thể thường cách biệt nhau một khoảng 100–400 m (330–1.310 ft), nhưng điều này có thể thay đổi tùy theo chất lượng môi trường sống. Điều kiện thuận lợi, khoảng cách này ít nhất 9 m (30 ft), nhưng có thể lớn khoảng 1.600 m (5.200 ft) khi môi trường sống nghèo nàn.[28] Mỗi con có một mảng đất ở trung tâm lãnh thổ của mình, trong đó nó thường thả phân, có hành vi phô bày. Bao gồm tiểu, cào, gãi, lăn trên mặt đất và húc sừng mạnh - tất cả đều chứng tỏ sức mạnh của nó với những con khác.[2][16] Cuộc gặp gỡ giữa hai con đực liên quan đến việc xây dựng nghi thức. Estes đặt ra thuật ngữ "nghi thức thách thức" ("Challenge Ritual") nhằm mô tả hành vi này ở linh dương đầu bò xanh, nhưng điều đó cũng được áp dụng cho cả linh dương đầu bò đen, nhờ vào tương đồng gần gũi trong hành vi ở cả hai loài.[2] Những con đực đến gần mỗi con khác với con đầu đàn yếu đi, tương tự vị trí gặm cỏ (đôi khi điểm gặm cỏ thực sự). Điều này thường tiếp nối bằng những động tác như đứng ở một vị trí ngược-song song, theo đó một con đực tiểu, đối phương ngửi mùi và thực hiện phản ứng flehmen, sau đó chúng có thể đảo ngược thủ tục. Xuyên suốt nghi thức này hoặc sau đó, hai con linh dương có thể áp sừng vào nhau, đi vòng quanh một con khác, hoặc thậm chí nhìn xa. Sau đó chúng bắt đầu đấu nhau, trận đấu có thể diễn ra với cường độ thấp (lồng sừng vào nhau và xô đẩy trong tư thế đứng) hoặc cường độ cao (húc đầu gối, chống trả đối phương mạnh bạo, cố giữ tiếp xúc khi trán đang gần chạm mặt đất). Phô bày sự đe dọa như rung lắc đầu cũng có thể diễn ra.[2]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Linh dương đầu bò đen http://www.merriam-webster.com/dictionary/gnu http://www.ultimateungulate.com/Artiodactyla/Conno... http://www.departments.bucknell.edu/biology/resour... http://www.departments.bucknell.edu/biology/resour... http://placentation.ucsd.edu/gnu.html http://animaldiversity.ummz.umich.edu/accounts/Con... http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?se... //www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1795096 //www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22071196 //www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8765071